سیستم فن کویل همان طور که از نامش پیداست ، از یک فن و یک کویل تشکیل شده‌است . کویل معمولاً از لوله‌های مسی با پره‌های آلومینیومی ساخته شده‌است . در فن کویل‌ها درجه حرارت توسط ترموستات و مقدار رطوبت توسط هیومیدستات و مقدار هوا توسط فن و مقدار هوای تازه به روش‌های متداول کنترل می‌شود .

فن کویل ها معمولاً به دو صورت مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حالت اول فن کویل فقط حرارت و برودت مورد نیاز را تأمین می‌کند و هوای تازه توسط هوارسان مرکزی و به وسیله کانال‌های توزیع هوا در سطح محل منتشر می‌گردد تا تهویه مناسب در محل مورد نظرانجام گیرد . در این حالت میزان بار سرمایی وگرمایی توسط ترموستات بکار رفته در فن کویل و با خاموش و روشن شدن فن تنظیم می‌گردد . در حالت دوم علاوه بر تأمین حرارت و برودت مورد نیاز ، وظیفه تأمین هوای تازه را نیز به عهده دارد . بدین صورت که فن دستگاه ، هوای تازه را از طریق دریچه تعبیه شده در پشت فن کویل گرفته و در محل پخش می‌کند . از محاسن این روش می‌توان به کاهش هزینه‌های مربوط به سیستم هوارسان مرکزی و متعلقات مربوطه اشاره نمود و عدم فیلتراسیون هوای تازه از معایب این روش می‌باشد

درباره فن کویل:

فن کویل دستگاهی جهت ایجاد سرمایش و گرمایش و تهویه مطبوع در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی بکار می رود . بعبارت دیگر فن کویل دستگاهی شامل فن دمنده هوا و کویل جهت تبادل حرارت می باشد . وظیفه این دستگاه دمیدن هوای مطبوع به داخل فضای مورد نظر می باشد . چرخش آب سرد درون کویل (که از طریق چیلر تامین می شود) و عبور هوا از روی این کویل سرمایشی باعث تولید هوای خنک می شود . از طرفی گردش آب گرم درون کویل (که از طریق موتورخانه و یا پکیج تامین می شود) و عبور هوا از روی این کویل گرمایشی باعث تولید هوای گرم در زمستان می شود . به طور کلی فن کویل ها دستگاه های نهایی جهت ایجاد هوای مطبوع می باشند . این دستگاه ها در واقع انرژی الکتریکی که جهت خنک کردن آب توسط چیلر ، مصرف شده و انرژی حرارتی که جهت گرم کردن آب توسط موتورخانه تامین می شود را تبدیل به هوای مطبوع (که در واقع هدف نهایی می‌باشد) می کنند. فن‌کویل‌ها را می‌توان به لحاظ محل نصب ، روکار یا توکار بودن ، و از لحاظ سرمایش و گرمایش تقسیم بندی کرد. بهترین کاربرد سیستم فن کویل مربوط به مواردی است که بخواهیم درجه حرارت هر فضا بطور جداگانه کنترل شود . همچنین با استفاده از سیستم فن کویل از انتقال الودگی بین اتاق‌ها جلوگیری خواهد شد . کاربردهای مناسب این سیستم عبارتند از: هتلها و متلها و ساختمان‌های اپارتمانی و ساختمان‌های اداری . اگر چه در تعدادی از ساختمان‌های بیمارستانها نیز از سیستم فن کویل استفاده می‌شود ولی این موضوع چندان مناسب نبست زیرا بازده فیلتر هوای فن کویلها کم است و نگهداری و تمیز کردن آن‌ها نیز مشکل خواهد بود.

تایخچه فن کویل:

در سالهای دور ، بشر برای ایجاد آتش از گرما استفاده می کرد . به این ترتیب ، هوایی که به واسطه آتش گرم می شد ، شرایط مناسب برای ساکنان را حاصل می نمود . پس از چندی ، همگام با ساخت کوره های مرکزی با لوله بخار یا آب گرم ، نیاز به تهویه جداگانه ملموس تر شد . در اواخر دهه ۱۸۸۰ میلادی طراحی های ساده و اولیه از سیستم های تهویه مطبوع پدیدار شد و در مناطق بسیاری مورد استفاده قرار گرفت . در سال ۱۸۵۱ دکتر جان گری حق انحصار ۸۰۸۰ آمریکا را برای ابداع یک دستگاه برودتی به خود اختصاص داد. در دهه ۱۸۸۰، این ماشین نقش خود را در امور صنعتی آغاز کرد. در ابتدا از این دستگاه بیشتر به دو منظور استفاده می شد: الف : تهیه یخ ب : منجمد کردن گوشت برای جابه جایی آن. اما در دهه آغازین قرن بیستم ، روش جدیدی برای خنک کردن ساختمان ها ابداع شد . سیستم سرمایش به کار رفته در بازار بورس نیویورک در سال ۱۹۰۲ یکی از اولین تجهیزات سرمایشی برای ساختمان ها به شمار می رفت که به آن ” ایرکاندیشن” یا همان سیستم تهویه مطبوع می گفتند .

فن کویل‌ها در دو نوع دو لوله و چهار لوله هستند . فن کویل‌های دو لوله دارای یک لوله رفت و یک لوله برگشت هستند .فن کویل‌های چهار لوله ، دارای دو لوله برای آمدن آب به کویل‌ها و دو لوله برای برگشت آب هستند . فن کویل‌های چهار لوله می‌توانند هم‌زمان آب سرد و گرم را وارد کویل‌های خود کنند . با این نوع فن کویل‌ها می‌توان بخشی از یک محیط را سرد و بخش دیگری را گرم کرد . در حالی که فن کویل‌های دو لوله در یک زمان تنها می‌توانند برای سرمایش یا گرمایش مورد استفاده قرار گیرند. علاوه بر این به خاطر آنکه سیستم لوله کشی آب سرد و گرم در یک ساختمان متفاوت است ، تنها برای گرمایش یا سرمایش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

یک فن کویل از اجزای زیر تشکیل شده‌است :

۱-فن

۲-کویلهای گرمایش و سرمایش

۳-فیلتر هوای قابل تعویض یا قابل شستشو

۴-شیر فلکه

۵-شیرهواگیری

محل نصب :

این دستگاه ها بسته به نوع آنها دارای جانمایی متفاوتی می باشند . فن کویل های سقفی توکار که بیشتر در ساختمان های مسکونی مورد استفاده قرار می گیرند ، درون سقف کاذب قرار داده می شوند . نوع دیواری و زمینی متناسب با نام آنها روی دیوار و روی زمین قرار داده می شوند . فن کویل های کاستی چهارطرفه و یکطرفه و همچنین نوع کانالی نیز درون سقف قرارداده می شوند.

فن کویل هاباید از لحاظ راندمان بهینه در سال کنترل شوند . مهم ترین بخش نگه داری فیلترها می باشند که باید شسته یا تعویض شوند. اگر فیلترها به طور مرتب تمیز نشوند حجم هوای خروجی از آنها کم شده و به فن فشار وارد می آورد . موارد دیگری که نیاز به کنترل دارند فن ها، کویل و سینی تخلیه می باشد .

انواع فن کویل :

1 - سقفی توکار :

این دستگاه ها که بیشترین تقاضا را در ساختمان های مسکونی دارند ، به دلیل سادگی و سطح صدای بسیار پایین، دارای محبوبیت بالایی می باشد . فن کویل سقفی توکار درون سقف کاذب طبقات قرار داده می شود . دریچه هوادهی و همچنین دریچه دسترسی به این دستگاه مطابق با سلیقه خریدار ساخته و نصب می گردد ، در کنار این مزایا می توان به قیمت پایین این دستگاه نسبت به انواع دیگر نیز اشاره کرد . فن کویل سقفی توکار معمولا در ساختمان های مسکونی، اداری و … نصب و اجرا می گردد. این دستگاه ها معمولا از ظرفیت 200 تا 1200 CFM تولید می شوند.

2 - کانالی پرفشار :

فن کویل کانالی که دارای فشار استاتیک خارجی بالایی (معمولا 100 pa ) می باشد ، در مکان هایی که امکان کانال کشی و تهویه هوای یک منطقه با یک سیستم را دارند ، مورد استفاده قرار می گیرند . این دستگاه ها نیز همچون نوع سقفی توکار درون سقف کاذب ساختمان قرار داده می شوند و از طریق کانال کشی فضای مختلف را تهویه می کنند . فن کویل های کانالی معمولا به دلیل صدای بالا و حجم هوای زیاد به نسبت دیگر انواع آن ها در راهروهای ساختمان های تجاری، لابی ها و همچنین مکان هایی با ارتفاع کف تا سقف زیاد مورد استفاده قرار می گیرند. این دستگاه ها معمولا از ظرفیت 800 تا 2200 CFM تولید می شوند.

3- زمینی :

فن کویل های زمینی که امروزه دارای تقاضای کمتری هستند ، نوعی از فن کویل ها می باشند که معمولا بیشتر در بیمارستان ها و فضا های آموزشی مورد استفاده قرار می گیرند . فن کویل های زمینی معمولا مکش هوا را از پایین و دهش هوا را از بالای دستگاه انجام می دهند . در مکان هایی که نیاز به بازسازی دارند و امکان شکافتن سقف و جانمایی فن کویل های سقفی وجود ندارد ، استفاده از فن کویل های زمینی می تواند گزینه بسیار مناسبی باشد . این دستگاه ها معمولا در ظرفیت های 200 تا 1000 CFM تولید می شوند.

4 - کاستی چهارطرفه و یک طرفه :

فن کویل کاستی نسبت به انواع دیگر اصطلاحا یک دستگاه کامل نامیده می شود . فن کویل های کاستی نیازی به درچه بازدید و دریچه هوادهی ندارند . روش کنترل میزان دما و حجم هوا در این دستگاه ها معمولا از طریق ریموت کنترل انجام می گیرد . فن کویل های کاستی معمولا در دو نوع چهارطرفه و یک طرفه تولید می شوند . فن کویل های کاستی بیشتر در مکان هایی نظیر مغازه ها، مجتمع های تجاری، ادارات و …. مورد استفاده قرار می گیرد . فن کویل های کاستی یک طرفه نیز می تواند گزینه مناسبی جهت جایگزینی در ساختمان های مسکونی به جای فن کویل های سقفی توکار باشد . این دستگاه ها که سینی درین (جهت جمع آوری آب تقطیر شده و هدایت آن به بیرون) ندارند ، از طریق پمپ درین آب تقطیر شده را به بیرون هدایت می کنند. شاید یکی از مشکلات این دستگاه ها نگرانی از جهت درست عمل نکردن پمپ و نشت آب تقطیر شده روی سقف باشد. این دستگاه ها در ظرفیت های 300 تا 1500 CFM تولید می شوند .

5 - دیواری :

فن کویل های دیواری معمولا به دلیل شباهت ظاهری که به کولرهای اسپلیت دارند ، مورد اشتباه قرار می گیرند . این دستگاه ها همان طور که از نام آن ها پیداست ، بر روی دیوار نصب می شوند . امروزه به دلیل قرار گیری این دستگاه بر روی دیوار ( که می تواند محل نصب تابلو باشد) از این نوع فن کویل کمتر در ساختمان های مسکونی استفاده می شود . فن کویل های دیواری در فضاهای تجاری مانند بانک ها و مغازه ها به دلیل نصب آسان تر و همچنین مکان هایی که نیاز به بازسازی دارند و امکان لوله کشی مجدد و خراب کاری ساختمان وجود ندارد، مورد استفاده قرار می گیرند. این دستگاه ها در ظرفیت های 300 تا 800 CFM تولید می شوند. (براتی ، شرکت توسعه تجارت هویر )

مزایای فن کویل ها :

الف - با استفاده از فن کویل ها تجهیزات مرکزی گرمایش، سرمایش کوچکتر می شود.

ب - این سیستم صرفا نیاز به لوله کشی دارد که فضای کمتری نسبت به کانال کشی اشغال می کند.

پ - نصب لوله کشی و سیم کشی راحت تر از کانال کشی می باشد.

ت - قسمت های بدون سکنه ساختمان می تواند خاموش باشد که در هزینه صرفه جویی می شود. (مناطق قابل کنترل اند.)

ث - قابلیت نفوذ %100 از هوای بیرون را دارد.

معایب فن کویل ها :

الف - این سیستم ها نیاز به نگه داری بیشتری نسبت به سیستم های تمام هوا دارند .

ب - کندانسه ها در هر واحد باید دفع گردند .

پ - مناطق داخلی ممکن است نیاز به کانال های جداگانه جهت خروج هوا داشته باشند .